Jan van Eyck „Madonna Kanclerza Rolina” ok. 1436r.  66x62 cm, olej, Luwr Paryż

Jan van Eyck „Madonna Kanclerza Rolina”

Perspektywa malarska ze zbieżną  równoległą  i do tego centralną występuje w tym obrazie namalowanym w kanonie techniki laserunkowo- impastowej. Renesans był okresem w którym stosowano nagminnie ten rodzaj perspektywy zbieżnej. Oczywiście artystą który jednoznacznie i naukowo określił zjawisko dużej deformacji w perspektywie stosowanej zbieżnej (wg konstrukcji geometrycznej np. na płaskim formacie kartki lub płótna) na obrzeżach stożka widzenia 60 stopni ( „stożkiem widzenia” lub inaczej horopterem widzi każdy człowiek) był oczywiście wielki Leonardo. Dlatego też a nie może z nieznajomości problemu tej Królowej widzenia- perspektywy zbieżnej właśnie- prawie zawsze w renesansie występuje ten rodzaj perspektywy zbieżnej- najbardziej bezpieczny. 

 Deseń oznacza rodzaj płaskiej faktury która operuje różnymi zestawami kolorów od  kontrastowych do stonowanych Malarstwo niderlandzkie ze swoim umiłowaniem szczegółów które równocześnie wydobywa niuanse perspektywy ostrości obfitowało w misternie  ich  przedstawienie w iluzji przestrzeni . Te desenie jakby w teatrze pokoju zalegają w tej pracy malarskiej na tkaninach, sprzętach połaciach płaszczyzn podłogi ścian.

Perspektywa intencjonalna której nie ma w naturze występuje również w tym obrazie. Intencjonalność polega na tym że zgodnie z perspektywą zbieżną element umieszczony w obrazie powinien być mniejszy lub większy niż jest przedstawiany. Tu w dziele van Eycka anioł dziwnie i „komercyjnie” jest mniejszy niż fundator- kanclerz Roulin, równocenny w stosunku do Madonny a według wyrazu twarzy pospolitej duchowości.

Van Eyck jest malarzem koloru- tu przyobleka się to w akcentujące się kolorami np. czerwieni i brązu w deseniu draperie będące jednak dopełnieniem akcentującego się głównie układu światłocieniowego. Postacie znajduję się w średnio oświetlonej wobec zewnętrza komnacie. A na zewnątrz jasne  światło gra z cieniem w tym pomieszczeniu. Rozległy pejzaż zwyczajny i ponadczasowy- uniwersalny, zatrzymany w czasie tak jak szczególnie sceny w malarstwie Vermera van Delf. Duża przestrzenność w iluzji- dla świata sacrum i w wymiarze uroczej poetyckości wydobyta środkami czysto plastycznymi i osobliwą opowieścią. To kolejny obraz nowatorski tego wielkiego artysty i kolejne arcydzieło.

Jest jakaś oczywistość wiecznego czasu

Jest jakaś oczywistość wiecznego czasu który pojawia się by zniknąć w tym rannym zatrzymaniu się samochodem na światłach w ciemny listopadowy poranek. Gdy muzyka  poważna w radiu a światełka czerwieni wszędzie w przestrzeni od samochodów widocznych od tył  do znaków stopu do góry. To jakby inna postać migotania świeczek i lampek w pierwszo listopadowy wieczór. Jest jakaś pełnia w tym miejscu uchwyconym w chwili  a wobec goniących jakby od zawsze ludzkich postaci: do pracy do szkoły, do żłobka, do końca- przemykających się bokiem sennych i ledwo świadomych. Budynki stojące od zawsze w tych samych znanych miejscach, latarnie pilnujące dobytku, wieże  kościołów obecne i ponad wszystkimi  z innego wyższego bytu. Do nieba w przyszłości, do nieba przecież później.  Księżyc w bielach wieczorem a punkt na niebie wyobrażalny i nieuchwytny. Kiedyś do niego sprowadzi się świat.

Życzenia ciągle i dalej łagodnej zimy

Bernard Bellotto zwany Canaletto “Krakowskie przedmieście w Warszawie od strony Nowego Światu” 1778r.   84,5x107,5 cm Zamek Królewski w Warszawie

 Bernard Bellotto zwany Canaletto “Krakowskie przedmieście w Warszawie od strony Nowego Światu”

Malarstwo czyli iluzja przestrzeni i perspektywa malarska ze zbieżną równoległą centralną a w niej wyraźny pozorny zbieg  i skrót w scenerii miejskiej to od strony niektórych formalnych zabiegów postać tego pejzażu związanego z Polską i ze starą Warszawą. Równocześnie widoczna jest tu słabo perspektywa powietrzna a wyraźnie utrata ostrości. Przesłanianie (perspektywa kulisowa) ma miejsce w całym widoku sceny miejskiej. Ciemne elementy z przodu to zastosowanie kompozycji kulisowej i przykład walorowego ściemnienia dowolnego kształtu na świetle. Malarstwo "tonalne" z refleksami analogicznie do natury niby "fotograficznie" wykonane jest przez autora bardzo starannie i jest też atrakcyjne dla odbiorcy dla którego tylko naśladownictwo natury i to w wymiarze ścisłego podobieństwa się liczy a awangardy i współczesności nie ma.

Uprzestrzennienie płaszczyzny, A4 , papier

Włodzimierz Trawiński, "Pejzaż" A4, tempera, kredki, pastele, 2016 r.

Projekt rozety- kompozycji symetrycznej, papier, wys 30 cm, 2016 r.

Włodzimierz Trawiński "Akt" tempera, A4, 2017 r.

Uprzestrzennienie płaszczyzny, A4 papier

Hans Memling „Dyptyk Maartenavan Nieuwenhofe”, olej na desce,1487r.

Muzeum Memlinga w Brugi

Hans Memling „Dyptyk Maartenavan Nieuwenhofe”,

To malarstwo na desce w technice olejnej. Sakralne przedstawienie typowe dla renesansu i zarazem ponadczasowe. Przedstawienie Madonny z Dzieciątkiem jako temat nagminny i zarazem mówiący dużo o świecie autora. Delikatne i poetyckie ujęcie .

Całość wykonana techniką laserunkowo- impastową. Budowanie obrazu polega tu ( i we wszystkich w zasadzie pracach renesansowych) na tym że na gruncie jasnym świecącym (tu bieli) wykonywano rysunek cienkim śladem pędzelka z farbą temperową (tu ugrową). A dalej modelunek światłocieniowy tą sama techniką by na końcu laserować cienie i ciemne połacie a kolor kłaść gęsto i światła impastowo. To dawało dodatkowe zróżnicowanie obok zastosowanych perspektyw i przez to większą głębię w iluzji i lepszy wyraz. Perspektyw a la widzenie z natury  a więc w systemie perspektywy malarskiej. Widać tę szczególną kulisowość, barwę, zbieżność ,  powietrzność i utratę ostrości daleko w głąb.

Perspektywa zbieżna równoległa (przedstawienie Madonny z Dzieciątkiem) i  krawędziowa  ( skośna) w portrecie mężczyzny (dwa punkty zbiegu leżące poza  formatem i widok z boku)  stanowią o dalszej specyfice tego dzieła i jego wyjątkowej osobliwości.

Jeszcze w malarstwie europejskim ciągle stosowano perspektywę zbieżną centralną w obrazach Leonarda, van Eycka czy później Durera  a w tym portrecie mężczyzny (zapewne fundatora dyptyku) autor zastosował właśnie perspektywę zbieżną krawędziową (skadrowaną we fragmencie ) którą określił do końca teoretycznie Viator dopiero w XVI wieku i dopiero w tych późniejszych czasach była nagminnie stosowana, by rozwijając się w osobliwości widzenia i dać w wieku XX zbieżną krzywoliniową będącą składową systemu perspektywy malarskiej- a obok nurtów z niej rezygnujących posługujących się perspektywą kubistyczną i futurystyczną.

Sakralność wydobyta nie tylko literaturą – opowieścią biblijną, mityczna (ale w scenerii współczesnej autorowi) i zarazem dotyczącą  zwyczajności  poprzez portret młodego mężczyzny czekającego urzeczywistnienie losu i marzeń,  ale tą specyfiką formalną np. kolorem jako głównym bohaterem daje pełnię ujęcia w tym ponadczasowym przedstawieniu. Zatrzymanie w czasie i  duchowość świata.

Kontrasty kolorystyczne, kontrasty ażur- lita masa, świetliste- złamane, pion, poziom, płaszczyzny- linia

Powtarzalne struktury, papier, drut

Tycjan, 1584 r. „Cesarz Karol  I V we fotelu „ olej na płótnie, 205 x122 cm, Stara Pinakoteka, Monachium

 Tycjan,  „Cesarz Karol  IV we fotelu „

To malarstwo koloru. To znaczy że autor programowo malował sytuacje z natury, naturę poprawiając bo i to odpowiadało czasom po renesansowym a do tego nie wybierał czysto światłocieniowego ujęcia w rzeczywistej przestrzeni, ale tę gdy kolor się akcentował  a do tego był wydobywany przez łagodne światło. Akcentem w tej pracy jest jednak nie tylko czerń z czerwienią dywanu czy kontrast między czernią ubioru a światłem z tył  ale głowa postaci namalowana najbliżej okna. Ona jest akcentem głównym i przez to postać staje się istotna, ważna. Postać we wnętrzu w pozie dostojeństwa mimo tego że na siedząco jest umieszczona względem sprzętów w otoczeniu tak, że kompozycja układa sie po literze L. To popularna w czasie baroku kompozycja stosowana rownież w malarstwie niderlandzkim. Malowanie laserunkowo- impastowe razem z zastosowaną optyczną szarością nie wyczerpuje zastosowanych zabiegów  Formy mających nadać niepowtarzalny wyraz całości.

Włodzimierz Trawiński "Akt" tempera, kredki, A4, 2010 r.

Włodzimierz Trawiński "Kobieta i mężczyzna", 100x70 cm, tempera, kredki, 2009 r.

Włodzimierz Trawiński "Pejzaż Pobiedzisk ul Jagiełły" tempera, pastele, A4, 2015 r.

Złoty podział i wegetarianizm

Jedyny gatunek zwierzęcy, owadzi przy którym ale tylko z pomieszczeniach swoich i zamkniętych, domowych, człowiek klaszcze z uznania, zachwytu, radości, czy z innych motywów i przeświadczeń to mole. Pantomimiczny to ich spektakl, bez słów a jak w pojęcia obfity, niby bez harmonii i porządku bezładny. „Wykonuję swój cel” mówi każdy z nich.

A myszki jakie urocze, uczłowieczone, filmowo- disnejowskie wobec losu króla Popiela o którym cisza. Małomówne. Nawet we Wigilię.

Wszystkie zwierzęta robią swoje, według celu praw Natury, według instynktów. Niby zgodne z jej Duchem. Wiedzące nie wiadomo skąd i wobec bez myślowej tożsamości co mają robić w danej chwili i to w każdej. Żyjące w wiecznym strachu o życie, ale z większą niż ludzie satysfakcją z przetrwania.

Takie bociany wiedzą kiedy odlecieć podrzucając dziecko ciążące w czasie lotu grawitacyjnie w płóciennej białej chuście.

Wśród zwierząt jeden osobnik zjada drugiego, ale tylko żeby zaspokoić głód. Na nic ludzka kultura robienia zapraw i ludzkie okrucieństwo zabijania tak sobie, bo „Ja „ . I to ludzkie zawieszenie między Naturą i Bogiem- fatalny stan.

No co prawda zachwycające niektórych koty bawią się swoją ofiarą w okrutny nie empatyczny sposób, ale to wyjątki.

W dalekowschodnich klasztorach osobliwego wyznania mnisi nadzy omiatają podłoże miotłą z gałęzi może kamienną posadzkę aby nie zabijać owadów, robaczków. Co wynika z potrzeby nie zabijania jakiegokolwiek żywego stworzenia.

Weganizm i wegetarianizm może wyniszczać?

Modne ruchy ekologiczne istnieją z definicji czy z empatii lub z potrzeby czucia awangardy ? Z potrzeby bycia awangardą?

Wizyta w ubojni zwierząt to traumatycze doznanie. Jak najmniej mięsa.

W wiekach przeszłych u ludów zdrowych przed zabiciem zwierzęcia- po to aby przeżyć, proszono je o łaskę poddaństwa i o wybaczenie. Gotowane warzywa i owoce maja buźki uśmiechnięte. Natura to chaos ale celowy,  a złoty podział to abstrakcja. Dlatego umiaru potrzeba mniej niż ślepej ortodoksji.

Włodzimierz Trawiński "Pejzaż Pobiedzisk" tempera, pastele, A4, 2016 r.

Giovanni Bellini„Madonna wśród drzew”, olej na desce, 74x58, 1486r. , Galleria dell’ Academia, Wenecja 

Giovanni Bellini„Madonna wśród drzew”

Przedstawienie sacrum i  poetyckie ujęcie Madonny z Dzieciątkiem.

W czasie gdy powstawał ten obraz  jeszcze pobrzmiewały zasady od średniowiecznego malarstwa na desce- temperowego i werniksowanego- trwałego dzięki dużej ilości pigmentu mineralnego ale już wielki Jan van Eyck  sprecyzował do końca zasad y malarstwa olejnego jego technologii i dokonał wszystkich swoich wielkich formalnych odkryć, a  Leonardo nie określił jeszcze do końca zasad systemu perspektywy malarskiej wziętej z widzenia natury przez każdego - Jeszcze nie pojawiła się "Mona Lisa".

Pobrzmiewały wtedy jakby od zawsze zasady tworzenia dowolnych przedstawień jako świętych, uduchowionych, mistycznych, poetyckich, biblijnych a także ponadczasowych i odrealnionych. Idealizacja scen w naturalnym krajobrazie. obowiązywała w sztuce także dając tę specyfikę obrazu zgodnie z naśladownictwem natury- ambiwalentnie. Prawdopodobnie w stosunku do natury i boskie do całego świata, po kosmos. 

W tym obrazie Belliniego -delikatność, poetyckość ujęta jest nie tylko gestem postaci, ich wyrazem psychologicznym, ale też tonalnością i ogólnie postacią klasycznej perspektywy malarskiej. a więc też malarstwem laserunkowo- impastowym. Są tam stonowane kontrasty kolorystyczne, dwuznaczność błękitu jako nieba i szaty Madonny, duża przestrzenność sceny i zagadkowa płaszczyzna w złamanej zieleni dla pierwszego planu za postaciami. Literackość czyli konkretna opowieść podana jest środkami do oglądania tworząc wizualność ze świata nie z tej ziemi.

Wlodzimierz Trawinski  ,,Akt,, tempera, kredki, A5 , 2017 r.

Włodzimierz Trawiński "Akt" grafika, wys 10 cm, 2009 r.